Trong thời đại công nghệ số hiện nay, máy tìm kiếm đã quá quen thuộc với người dùng mạng internet. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ máy tìm kiếm dùng để làm gì? Hiện nay đang có những công cụ tìm kiếm nào được sử dụng nhiều nhất? Trong bài viết này, Kiến Thức Phần Mềm sẽ cung cấp đầy đủ những thông tin giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về máy tìm kiếm.
Search Engine là gì? Máy tìm kiếm dùng để làm gì?
Search Engine – máy tìm kiếm hay còn được gọi là công cụ tìm kiếm. Đây là một tập hợp hệ thống phần mềm cùng với các công cụ được dùng trên mạng internet. Hệ thống này có chức năng giải đáp các truy vấn người dùng thông qua việc tìm kiếm cơ sở dữ liệu thông tin. Sau khi người dùng tìm kiếm thì máy tìm kiếm sẽ trả về một danh sách các kết quả phù hợp nhất.
Người dùng sẽ tìm kiếm bằng cách nhập từ khóa vào ô tìm kiếm. Lúc này, máy tìm kiếm sẽ trả về các kết quả có liên quan với một danh sách xếp hạng nhất định. Với các công cụ tìm kiếm khác nhau thì kết quả xếp hạng này cũng khác nhau.
Hiện nay, các bộ máy tìm kiếm thường xuyên thay đổi thuật toán về bảng xếp hạng ưu tiên để tăng trải nghiệm cho người dùng.
Lịch sử của máy tìm kiếm
Lịch sử của máy tìm kiếm trải qua 3 giai đoạn cơ bản như sau:
Giai đoạn 1: Quá trình hình thành từ 1990
Công cụ tìm kiếm đầu tiên xuất hiện vào tháng 12 năm 1990 với tên gọi là Archie. Đây là một công cụ tìm kiếm được sáng tạo bởi một sinh viên của trường Đại học McGill ở Montreal có tên là Alan Emtage.
Công cụ tìm kiếm này có cách hoạt động cơ bản như sau: Khi người dùng tiến hành tìm kiếm thông tin thì Archie sẽ đưa người dùng tới những đường link nào đó có chứa thông tin họ muốn. Công cụ này sẽ tải xuống có các danh sách thư mục của tất cả các tệp thuộc website FTP để tạo thành một cơ sở dữ liệu tìm kiếm. Người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm thủ công do Archie không thiết lập chỉ mục nội dung của trang web trên.
Cũng trong giai đoạn này, vào tháng 6 năm 1993 thì robot web đầu tiên đã ra đời có tên là World Wide Web Wanderer. Con robot này được sản xuất bởi Mathew Gray dựa vào Perl và sử dụng Perl để tạo ra chỉ mục “Wandex”. Chỉ mục này có tính năng đo kích thước của World Wide Web cho đến cuối năm 1995.
Vào tháng 12/1993, Jonathon Fletcher đã tìm được các website và xây dựng các chỉ mục của trang web này dựa vào robot web.
Do đó, đây là công cụ để khám phá WWW đầu tiên với sự kết hợp giữa 3 tính năng thiết yếu và quan trọng của máy tính kiếm web bao gồm: Thu thập dữ liệu, thiết lập chỉ mục và tìm kiếm dữ liệu.
Giai đoạn 2: Sự phát triển trước năm 2000
Vào năm 1994, Jerry Yang và David Filo đã cùng nhau thành lập Yahoo! – một công cụ tìm kiếm phổ biến đầu tiên vào năm 1994. Hiện tại, máy tìm kiếm Yahoo có đường link là https://vn.search.yahoo.com/.
Cùng giai đoạn này, vào năm 1996 thì Robin Li đã tạo được thuật toán và phát triển nó trên trang RankDex để xếp hạng các kết quả tìm kiếm của người dùng.
Vào năm 1998, Larry Page đã tham khảo Robin Li và đã sử dụng hệ thống máy tính trong việc phát triển PageRank.
Giai đoạn 3: Sau năm 2000
Trong những năm 2000 thì công cụ tìm kiếm Google đã bắt đầu nổi tiếng. Công ty này đã đạt được kết quả vô cùng tốt với thuật toán PageRank. Thuật toán này được viết bởi Sergey Brin và Larry Page.
Cho đến nay, có khá nhiều công cụ tìm kiếm đang hoạt động tốt trên toàn thế giới như Google, Sogou, Petal,…
Phân loại các công cụ tìm kiếm
Mặc dù hiện nay có rất nhiều công cụ tìm kiếm những chúng được chia ra thành hai loại chính bao gồm: Công cụ tìm kiếm theo chức năng và công cụ tìm kiếm theo phương pháp hoạt động.
Phân loại các máy tìm kiếm theo chức năng tìm kiếm
Tùy thuộc vào nhu cầu của người dùng và các chức năng của công cụ tìm kiếm. Các máy tìm kiếm được phân loại thành:
- Chức năng tìm kiếm bản đồ.
- Chức năng tìm việc làm.
- Chức năng tìm kiếm địa chỉ các website.
- Chức năng tìm kiếm địa chỉ của email.
- Chức năng tìm kiếm thông tin về tổ chức qua Internet.
- Và một số chức năng tìm kiếm khác.
Phân loại các máy tìm kiếm theo các phương pháp hoạt động chính
Với cách phân loại các máy tìm kiếm theo các phương pháp hoạt động thì các công cụ tìm kiếm được chia thành 4 phương pháp chính bao gồm: phương pháp Crawl, phương pháp Meta, phương pháp Directionary, và phương pháp sử dụng cơ sở dữ liệu đặc biệt.
Phương pháp Crawl
Phương pháp Crawl là phương pháp thu thập thông tin hoạt động theo hướng dò tìm. Phương pháp này sẽ tạo các chỉ mục website trên mạng Internet và lưu chúng vào trong hệ thống lưu trữ.
Trong phương pháp Crawl có sử dụng các phần mềm đặc biệt như spider, robot hay Web crawler để cập nhật cơ sở dữ liệu cho các máy tìm kiếm. ngoài việc thu thập dữ liệu thì nó cũng trả về báo cáo của các link liên kết bị đào thải. Nhờ đó mà công cụ tìm kiếm dễ dàng sàng lọc cơ sở dữ liệu để mang đến kết quả tìm kiếm tốt nhất cho người dùng. Đây là phương pháp được sử dụng nhiều và thấy rõ nhất ở công cụ tìm kiếm Google.
Phương pháp Directionary
Đây là một phương pháp tìm kiếm theo phân lớp. Cách thức hoạt động của phương pháp Directionary được trải qua theo hai bước chính như sau:
- Bước 1: Máy tìm kiếm sẽ tiến hành phân lớp sẵn các đối tượng và đưa chúng vào các thư mục.
- Bước 2: Người tìm kiếm sẽ đi theo các thư mục lớn ban đầu, sau đó vào các thư mục nhỏ cho tới khi họ tìm được website ưng ý.
Ưu điểm của phương pháp này là rất dễ sử dụng và rất thân thiện với người dùng. Tuy nhiên, nhược điểm của nó là có thể phân lớp sai và rất khó để bao hàm hết các chủ đề người dùng muốn tìm kiếm. Công cụ tìm kiếm Yahoo.com chính là ví dụ điển hình về phương pháp Directionary này.
Phương pháp Meta – phương pháp lấy dữ liệu từ các công cụ tìm kiếm khác
Phương pháp Meta là có nguyên tắc chính truy tìm dữ liệu. Công cụ tìm kiếm này sẽ gửi từ khóa tìm kiếm của người dùng đến tất cả các máy tìm kiếm khác một cách hàng loạt. Sau đó, nó sẽ thu về tất cả dữ liệu tìm kiếm được thông qua một loại máy truy tìm ảo không chứa dữ liệu.
Nhờ vào nguồn thông tin thu được này, thân chủ có thể sử dụng nó để phân tích hoặc xếp hạng lại các tài liệu trên Internet. Phương pháp này có ưu điểm tìm ra dữ liệu và trả về kết quả nhiều và trong thời gian ngắn hơn.
Phương pháp dùng cơ sở dữ liệu đặc biệt
Đặc điểm của phương pháp này là các dữ liệu được tìm thấy và thu được không thực sự tồn tại trên một địa chỉ trang web nào mà chúng tồn tại trong các cơ sở dữ liệu của một máy tính hoặc một mạng internet nào đó mà các trang web được cấp phép sử dụng.
Ứng dụng của phương pháp dùng cơ sở dữ liệu đặc biệt là những trang web thư viện hoặc các trang nghiên cứu khoa học của các trường đại học.
Các máy tìm kiếm hoạt động như thế nào?
Các công cụ tìm kiếm có sự khác nhau về thuật toán, tuy nhiên chúng lại hoạt động dựa trên những nguyên lý giống nhau. Các công cụ tìm kiếm hoạt động theo 3 bước chính bao gồm: Crawling (Thu thập dữ liệu), Indexing (Phân loại, sắp xếp dữ liệu) và Retrieval (Truy xuất dữ liệu).
Bước 1: Crawling (thu thập dữ liệu)
Đây là bước đầu tiên diễn ra khi người dùng thực hiện truy vấn tìm kiếm. Các máy tìm kiếm được lập trình tạo ra các con bot như robot, crawler hay spider để truy cập vào những trang web trên Internet. Những con bot này hoạt động theo hướng truy xuất dữ liệu trên website và chúng đi theo các đường link để tới những trang web khác có liên quan để truy xuất thêm thông tin. Nhờ đó mà máy tìm kiếm có thể thu thập được lượng dữ liệu trên Internet nhiều nhất có thể.
Bước 2: Indexing (Phân loại, sắp xếp dữ liệu)
Sau khi đã thu thập dữ liệu thì chúng sẽ được phân loại và sắp xếp vào kho lưu trữ ngay lập tức. Quá trình này được thực hiện với tốc độ rất nhanh, gần như song song với quá trình thu thập dữ liệu của những con bot.
Bước 3: Retrieval (Truy xuất dữ liệu)
Đây là bước cuối cùng trong các bước hoạt động của công cụ tìm kiếm. Việc truy xuất dữ liệu sẽ diễn ra khi có yêu cầu tìm kiếm từ người dùng. Trước khi hiển thị kết quả thì dữ liệu sẽ được sắp xếp lại và hiển thị sao cho gần với yêu cầu của
Danh sách kết quả hiển thị được đánh giá theo sự liên quan và độ phổ biến của nội dung mà người dùng đang tìm kiếm. Tuy nhiên, những công cụ tìm kiếm khác nhau thì sẽ có thuật toán và cách vận hành khác nhau nên sẽ cho ra kết quả tìm kiếm khác nhau.
Vai trò của các bộ máy tìm kiếm trong Marketing Online
Trong thời đại công nghệ số, công cụ tìm kiếm có vai trò vô cùng quan trọng trong lĩnh vực Marketing Online. Cụ thể đó là SEO – Tối ưu hóa công cụ tìm kiếm và SEM – quảng cáo trên công cụ tìm kiếm.
Yếu tố quan trọng nhất trong tối ưu hóa công cụ tìm kiếm – SEO
SEO là tên viết tắt của từ Search Engine Optimization có nghĩa là tên viết tắt của tối ưu hóa công cụ tìm kiếm. Đây là công việc giúp nâng cao thứ hạng của website trên các công cụ tìm kiếm như Google, Cốc Cốc, Bing với mục đích giúp người dùng dễ dàng tiếp cận hơn.
Do đó, công cụ tìm kiếm chính là yếu tố quan trọng bậc nhất trong SEO. Ở đâu có máy tìm kiếm thì sẽ có hoạt động SEO. Bất cự sự thay đổi nào về phương thức tiếp nhận, sàng lọc và hiển thị dữ liệu của máy tìm kiếm sẽ làm thay đổi thứ hạng của website. Đây cũng là lý do khiến các SEOer lo lắng và hồi hộp sau mỗi lần các công cụ này update thuật toán.
Ảnh hưởng đến SEM
SEM hay Search Engine Marketing là tiếp thị, quảng cáo trên công cụ tìm kiếm. Trong đó, PPC – Pay Per Click là một hình thức quảng cáo trả tiền cho mỗi lượt click của người dùng. Mục tiêu của SEM là làm tăng tần suất xuất hiện của website trên trang đầu của công cụ tìm kiếm để người dùng có thể dễ dàng tiếp cận và truy vào trang web.
Công cụ tìm kiếm có ảnh hưởng ít hoặc nhiều tới công việc SEM. Người làm quảng cáo sẽ phải nắm rõ phương thức hoạt động của các công cụ tìm kiếm để PPC hiệu quả và tiếp cận được nhiều người dùng hơn. Bạn cũng cần quan tâm đến các chính sách, điều khoản của bộ máy tìm kiếm mà bạn đang sử dụng. Bởi vì, nếu bạn vi phạm quy định thì bạn có thể bị khóa tài khoản quảng cáo và không thể tiếp tục quảng cáo trên những công cụ này.
Các công cụ tìm kiếm đang được sử dụng nhiều nhất hiện nay
Đây là công cụ tìm kiếm đầu tiên cần nhắc tới. Google luôn giữ vị trí hàng đầu trong các công cụ tìm kiếm về độ phổ biến hơn hẳn các công cụ khác.
Trên công cụ tìm kiếm Google, bạn có thể tìm được bất cứ dữ liệu thông tin nào dưới dạng hình ảnh, âm thanh, bản đồ, tin tức,… Đây còn là một công cụ nâng cao được mức độ liên quan của từ khoá vô cùng ấn tượng, giúp người dùng tìm kiếm thông tin dễ dàng và chính xác hơn rất nhiều.
Yahoo.com
Đây là công cụ tìm kiếm xuất hiện đầu tiên trong các công cụ tìm kiếm. Tuy nhiên, hiện nay công cụ này có phần lu mờ trước sự xuất hiện và phát triển vững mạnh của Google nhưng nó vẫn đang giữ một vị trí nhất định.
Vào năm 2011, Yahoo.com được sự tiếp sức của Microsoft nên vẫn được duy trì sử dụng. Đến năm 2019, công cụ này đã được cung cấp độc quyền bởi Bing. Do đó, nó thân thiện với người dùng hơn với nhiều ngôn ngữ có sẵn và giao diện quen thuộc và được nhiều nước Châu Á và các nước khác trên thế giới sử dụng.
Bing
Đây là một công cụ tìm kiếm được phát triển bởi công ty Microsoft. Bing có thể hoạt động tốt trên bất cứ trình duyệt nào với nhiều ưu điểm vượt trội như:
- Xử lý được tất cả thông tin không ẩn và những thông tin ẩn.
- Không xếp hạng blog riêng mà xếp hạng theo độ uy tín và độ nổi bật của các trang chủ.
- Nền tảng công cụ tìm kiếm này có khả năng index các video nổi bật.
Ask.com
Ask.com là một công cụ tìm kiếm được ra đời vào năm 1996. Nền tảng tìm kiếm này cho phép người dùng đặt và nhận được câu hỏi với các ngôn ngữ tự nhiên. Các đáp án thu được tại Ask.com hầu như đều đã được chọn lọc kỹ lưỡng bởi chính những người dùng khác. Do đó, công cụ tìm kiếm này được đánh giá là một trong những công cụ có nhiều tài nguyên và sáng tạo nhất hiện nay.
AOL.com
Đây là một công cụ tìm kiếm được phát triển bởi công ty AOL ở Mỹ. Nó đã trở thành một trong những nhà cung cấp dịch vụ, thông tin trực tuyến lớn nhất tại quốc gia này. Nhờ đó, độ uy tín và ảnh hưởng của AOL.com ngày càng được cũng cố và lan rộng.
Tuy nhiên, nền tảng tìm kiếm này vẫn chưa thể theo kịp những ông lớn khác nhưng vẫn được nhiều người Mỹ tin tưởng sử dụng.
Baidu
Baidu là một công cụ tìm kiếm phổ biến nhất tại thị trường Trung Quốc. Máy tìm kiếm Baidu hiện đang đứng thứ 4 trong bảng xếp hạng của Alexa Internet. Thị phần toàn cầu của Baidu hiện nay là 1.55 – con số này có thể sánh ngang với mạng tìm kiếm Yahoo. Công cụ tìm kiếm này gần như của riêng người Trung Quốc với ngôn ngữ có sẵn duy nhất là tiếng Trung.
Yandex
Yandex là một công cụ tìm kiếm thuộc sở hữu của một tập đoàn tại Nga và đây cũng là công cụ tìm kiếm đang được sử dụng nhiều nhất tại đất nước này. Bộ máy tìm kiếm này đã được sáng tạo bởi Arkady Borkovsky, Arkady Volozh và Ilya Segalovich. Hiện nay mức truy cập lên tới 150 triệu lượt mỗi ngày với hơn 50 triệu người dùng nó thường xuyên. Yandex hiện đang thuộc top 4 những công ty có công cụ tìm kiếm lớn nhất trên Thế giới.
DuckDuckgo
DuckDuckgo được biết tới và được nhiều người tin tưởng sử dụng bởi tính năng không theo dõi người dùng. Đây cũng là một trong những đối thủ lớn của mạng tìm kiếm Google khi quyền riêng tư của người dùng được nó đặt lên hàng đầu.
Không những DuckDuckgo cam kết không theo dõi người dùng mà nó còn đưa ra những giải pháp để bảo vệ cũng như tăng cường tính cá nhân, riêng tư cho người sử dụng. Công cụ tìm kiếm này đã đạt được 100 triệu lượt tìm kiếm hàng ngày.
WolframAlpha
Wolframalpha.com là công cụ tìm kiếm cuối cùng mà chúng tôi muốn nhắc tới. Nó có cách hoạt động mới mẻ và rất dễ sử dụng. Khi người dùng đưa ra câu hỏi để tìm kiếm thì công cụ này sẽ chỉ ra cho họ một lời giải đáp duy nhất chứ không có gợi ý nhiều câu trả lời khác nhau. Do đó, bộ máy tìm kiếm này sự thuận tiện, nhanh gọn. Tuy nhiên, hạn chế của nó là giới hạn thông tin đến với người dùng.
3 công cụ tìm kiếm phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay
Tại Việt Nam hiện nay, các công cụ tìm kiếm đã vô cùng quen thuộc đi kèm với tốc độ phát triển và phổ rộng của Internet. 3 công cụ phổ biến và được sử dụng nhiều nhất là Google, Cốc Cốc và Bing. Trong đó, Cốc Cốc là một trình duyệt được thành lập và phát triển dành cho ngôn ngữ Việt đầu tiên. Nó không chỉ cung cấp thông tin mà còn tối ưu hóa câu trả lời một cách tự nhiên, dễ hiểu nhất cho người dùng.
Lời kết
Hy vọng bài viết trên đây đã cung cấp thông tin một cách đầy đủ và chính xác nhất giúp bạn giải đáp được câu hỏi máy tìm kiếm dùng để làm gì và những vấn đề liên quan đến các công cụ tìm kiếm. Đừng quên theo dõi website của chúng tôi để cập nhật những thông tin hữu ích và chính xác nhất!
Ban biên tập: Kiến Thức Phần Mềm
